De waarheid

Nuance. Toen mejuffrouw Van der Liet, God hebbe haar ziel, zij is mijn reeds vele jaren geleden overleden lerares Nederlands op de middelbare school geweest, ons dat woord uitlegde, was ik diep onder de indruk. Van mijn sokken geblazen, zoals de Amerikanen al decennia zeggen, en wij Nederlanders sinds enkele jaren ook, althans sommigen dan. Nuance. Dat was toen ik een jaar of 15 was. Nog altijd herinner ik me dat moment, nog altijd houd ik van de zachte, muzikale klanken van het woord. Nuance. Het klinkt zoveel zachter dan bijvoorbeeld ‘waarheid’, dat voor mij veel kouder en harder klinkt.

Niet alleen de klanken van het woord nuance vond ik mooi. De betekenis ervan maakte nog meer indruk op me en vatte voor mijn 15-jarige ‘ik’ precies samen hoe ik me voelde, hoe ik was. Subtiele betekenisonderscheidingen, schakeringen. Mensen die nuanceren, die genuanceerd zijn en genuanceerd denken, die leven in nuances. Wat voelde ik me daarbij thuis. En in feite nog altijd.

Nuances. Soms denk ik dat die niet zo worden gewaardeerd. Nuanceren, het kan zo twijfelend klinken, alsof die genuanceerde denkers eeuwige twijfelaars zijn. Zo anders dan die waarheidskenners, die ten minste duidelijk zijn, stevig in hun schoenen staan, dingen zeker weten.

Ongenuanceerd denken, doen, handelen. Precies weten hoe de vork in de steel zit. Soms zou ook ik dat zo graag willen. Toen ik 15 was zeker. Dus dat ik met grote stelligheid kon verkondigen “Nee zeg, dat vaccin neem ik niet, want daar krijg je over 10 jaar Parkinson en allerlei andere vervelende dingen van”. Of het tegenovergestelde klinkt ook prima: “Natuurlijk heb ik me meteen laten vaccineren. Totale onzin toch als je dat niet doet. Asociaal en onverantwoordelijk.” Zo lekker ongezouten een mening als vaststaand feit hoog van de toren toeteren. Of niet eens dat: het voor mezelf lekker helemaal zeker weten, gezeten in mijn torentje van het beste ivoor.

Ja, wat dat vaccineren betreft, ik heb me uiteindelijk laten vaccineren. Ik heb vorige week mijn tweede prik gehad. Uiteindelijk heb ik best wel vertrouwen in de wetenschap en durf ik ervan uit te gaan dat de vermoedelijk duizenden wetenschappers die aan de verschillende vaccins hebben gewerkt, gewetensvol te werk zijn gegaan (en massaal aan de bel zouden trekken mocht er toch nog iets mis blijken te zijn met die vaccins).

Het vertrouwen dat ik in de wetenschap heb, betekent overigens niet dat de wetenschap het volgens mij altijd bij het rechte eind heeft. Dat is zeker niet het geval, en wetenschappers zullen de eersten zijn om te erkennen dat ‘de’ waarheid onbereikbaar is. Wel echter ga ik ervan uit dat wanneer een groep wetenschappers zich met een bepaald onderwerp bezighoudt, na verloop van tijd de best mogelijke theorie komt bovendrijven over wat bijvoorbeeld een coronavirus is, hoe we daartegen gevaccineerd kunnen worden en wat de bewijzen daarvoor zijn.

We leven gelukkig in een land waarin het ons volledig vrij staat alles in twijfel te trekken en te zeggen. We mogen zelfs vrijuit zeggen dat we van onze vrijheid beroofd zijn. Maar ja, heel diep hoef je niet na te denken om te beseffen dat dat een wel erg ongenuanceerde kijk op de werkelijkheid is…