Leven en sterven

Leven en sterven

Hoe te leven, hoe te sterven? Met die vraag ben ik mijn vorige blog geëindigd. Stel jij je die vraag wel eens, lieve lezer? Zelf zou ik graag vreedzaam willen sterven, zonder angst, boosheid, frustratie en agressiviteit. Maar hoe krijg je dat voor elkaar, hoe maak je de kans daarop groter? Het lijkt me samen te hangen met de manier waarop je hebt geleefd.

Twee weken geleden sprak ik met L., een vrouw van ongeveer mijn leeftijd. Zij had enkele weken eerder te horen gekregen dat ze in haar longen, hersenen en verschillende andere organen een serie onbehandelbare tumoren had. Veel meer dan een paar maanden zou ze niet meer te leven hebben.

De dood stond bij haar op de stoep. Na afloop van een dienst bij de Waalse Kerk in Zwolle zat ik naast haar en hebben we een tijdje zitten praten. Het is een oprecht en openlijk gesprek geweest, recht vanuit het hart, en uiteindelijk ook best wel een opgewekt gesprek. Ze zag niet op tegen de dood. Ze leek er eerder benieuwd naar te zijn hoe het proces zou verlopen. Ze vertelde me dat ze een mooi leven had gehad. Ze had de liefde gekend. Nooit armoede doorgemaakt. Ze had veel mensen geholpen en begeleid, en had als predikant vaak mensen bij hun stervensproces begeleid. Ze bewoonde een fijn huis, had vrienden en familie waarmee ze een goede band had, vertelde ze. Ook had ze in de afgelopen weken geconstateerd dat ze oprecht in God geloofde. En ondanks de naderende dood, had ze nog altijd oprechte belangstelling voor de mensen in haar omgeving.

Twee dagen later is ze gestorven. Mogelijk met fysieke pijn, maar niet angstig, boos of gefrustreerd.

In zijn voorwoord bij ‘Het Tibetaanse boek van leven en sterven’ van Sogyal Rinpoche schrijft de Dali Lama “Als we goed willen sterven, moeten we […] leren goed te leven: als we hopen op een vredige dood, moeten we zorgen voor vrede in ons hart en in ons bestaan.” En dat is precies wat L. had gedaan: zij had vrede in haar hart en haar bestaan. Zij was geen boeddhistische monnik, maar een protestantse predikant.

Leven en dood, twee zijden van dezelfde medaille, onverbrekelijk met elkaar verbonden. Lieve lezer, kijk jij ook wel eens naar de andere kant van die medaille?